#تپه_بیسیم_آسیا_آباد_اهواز :: دکتر علی بحرانی پور

تپه بیسیم آسیا آباد، اهواز

در پنج شنبه 16 دی ما 1395 به همراه آقای دوبرهاوی به محله آسیا آباد در حدود چهار شیر رفتیم. تپه ای دراز به موازات خ این 12 آسیا آباد هست که شاید بر بلند ترین نقطه آن ایستگاه بیسیم فرستنده صدا و سیمای مرکز اهواز ، ساخته شده و این آشکارترین تخریب در این محوطه است.

ارتفاع تپه مذکور حدود 30 متر و طول آن به.طول خ 12 است که به موازات کوی رمضان و منبع آب کشیده شده است. به نظر می رسد که این رشته تپه ادامه تپه های حرمین است که به سمت شرق بافت کنونی اهواز تا حدود غیزانیه و اواسط جاده رامشیر و رامهرمز کشیده می شود. ظاهرا بایستی اهواز قدیم یا حتی سوق الاهواز را در همین تپه های موازی رودخانه جستجو کرد.

گرداگرد تپه که با بولدوزر و گریدر برای خانه سازی و کشیدن جاده صدا سیما برفراز تپه برای نصب بیسیم تخریب شده، بقایای دیواری خشتی و اجر رسی قرمز برای نوعی قلعه را نشان می دهد.که به احتمال پلانی مدور داشته است. تپه حالت پلکانی دارد که شاید نوعی حصارهای تودرتو را نشان می‌دهد.

از نظر تراکم و تنوع خرده سفالینه، از متراکم ترین تپه هایی است که نگارنده در جنوب ایران دیده است. تا حدی که با تمپ سرخ اطراف بندر تیاب از توابع میناب قابل مقایسه باشد.

- تنوع سفالینه ها بسیار گسترده است، چنانکه سفال نخودی منقوش شوشی باب طرحها ی قهوه ای تیره، سفالینه های زبر خاکستری عصر فلز، سفالهای قرمز رسی اشکانی.وار، سفالهای نخودی با تزئین استامپی ساسانی مشهور به سفالهای گبری، سفالهای سبز آبی با لعاب غلیظ ساسانی بسیار، سفال نخودی ساده با بیشترین تراکم، سفال های سبز تک رنگ برجسته و طرح دار گیاهی سامرایی، سفال سفید قرون اولیه اسلامی معروف به.نیشابور یکم، سفال زرد آمل متعلق به عهد دیلمیان، سفال سبز فیروزه ای صدفی سلجوقی، سفال فیروزه ای با نقوش مشکی زیر لعاب، و اندکی سفال لاجوردی با طرحهای خراشیده زیر لعاب سلجوقی یا تیموری، و یک.نمونه سفال آبی وسفید تیموری یا صفوی و خرده سفالینه های فیروزه بی کیفیت با طرحهای مشکی پاشیده از اواخر صفوی تا قاجار مشاهده شدت. سفالهای نخودی ساده و با طرحهای خراشیده هندسی که احتمالا از ادوار مختلف و برای مصارف عمومی و روزمره بوده است.واریز های خمیر لعاب و حجم فراوان سفال نخودی خام اشاره به وجود کارگاه سفالگری و حتی کوره لعاب دهی دارد. مقدار قابل توجهی از خرده شیشه های نازک و متوسط شبیه عطردان و سرمه دان و کاسه ها یافته شد که نوعی تجمل و رفاه را در میان ساکنان این نقطه در قرون میانه اسلامی را نشان می دهد.

- بر حسب فراوانی و تراکم سفالهای موجود می توان فرضیه ها و گمانه های ذیل را مطرح کرد: قدمت سکونت در این نقطه به عهد ایلامیان می رسد. در عهد فلز نیز این سکونت تداوم یافته است. احتمالا در عهد اشکانیان دیوارهای این قلعه با آجرهای قرمز رسی بازسازی شد. اما تراکم سفالهای ساسانی لعابدار نشان می دهد که در آن زمان جمعیت و ثروت قابل توجهی به آن ناحیه رونق یافته است. و شاید یکی از نامزدهای شهر هوجستان واجار( خوزستان بازار) همین نقطه شهری و صنعتی باشد. تداوم به کارگیری سفالینه اسلامی نیشابوری و سامرایی در اینجا از دوام رونق کسب و کار و تجارت با عراق عهد عباسیان خبر می دهد. سفالهای عهد دیلمیان اندک اند و نشان از زوال تدریجی و موقت این ناحیه دارند.اما تعداد قابل توجه سفالهای سلجوقی و خوارزمشاهان و به خصوص مغول نشانه احیای رونق شهر را دارند. یافته های سلادن های چینی کوره لونگ گوان زیتونی رنگ با طرح لوتوس برجسته از ارتباط محدود و شاید غیر مستقیم اهواز با تجارت چین و اقیانوس هند در عهد مغول یا پیش از آن را داشته باشد، به خصوص که سرامیک آبی وسفید چینی مشهور به پروسلین در اینجا دیده نشد.

- تعداد اندک سفالهای صفوی و ادوار بعد زوال تدریجی اهواز در عهد مشعشعیان را نشان می دهد. اما فراوانی گرفتن نسبی سفال قاجار و سفالهای نخودی محلی بی لعاب به بازسازی شهر ناصری اشاره دارد.